Gerontoloji Bölümü Müfredatında Hangi Dersler Var?

Akdeniz Üniversitesi Gerontoloji Bölümü Lisans Programı'nda, birçok farklı daldan dersler yer almaktadır. Yeni dönemde birkaç değişiklik olacak olmasına rağmen, 2011-2012 akademik yılında müfredatta olan dersler aşağıdaki gibidir:

Gerontoloji Nedir?

Gerontoloji, yaşlanmanın ve yaşlılığın bilimi anlamına gelmektedir (gero=yaşlı). Bu terimi ilk defa 1903’te Tıp dalında Nobel Ödülü alan Rus asıllı bilim adamı ILJA METSCHNIKOW (Ilya Meçnikov) kullanmıştır. 

1930’lu yıllardan beri ABD ve Avrupa’da anabilim dalı olarak çeşitli üniversitelerde okutulmaktadır. Gerontolojinin bu konuma gelişinin başlıca sebebi, sürekli uzayan yaşam süresi ve sağlıklı yaşlanma isteğidir. Gerontoloji multidisipliner bir bilim dalıdır, yani farklı bilim dallarında yaşlanma ve yaşlılık incelenmektedir. 

Teorik çalışmaların yanı sıra Gerontoloji aynı zamanda uygulamalı bir bilim koludur. Öncelikle yaşlıların yaşam koşullarını iyileştirme hedefi takip edilmektedir. Yeni teknolojik veya ekonomik gelişmeler, bu hedefe yaklaşabilmek açısından birçok olanak sunmaktadır. 

Türkiye’de yaşam süresi hem erkekler hem de kadınlar açısından sürekli uzamaktadır. Türkiye’de doğumda beklenen ortalama yaşam beklentisi, erkeklerde 63 kadınlarda ise 72'dir.
Önümüzdeki dönemlerde ortalama yaşam süresi uzamaya devam ve Türk toplumunda yaşlıların sayısı hızla artmaya devam edecektir. Buna bağlı olarak Gerontoloji'nin önemi de yükselecektir.

Misyon ve Vizyonumuz

Misyonumuz: 
Türkiye’de Gerontoloji alanında öncü olabilecek katılımcı, üretken, donanımlı, hedef odaklı öğrenciler yetiştirmek, bilimsel veriler ışığında akademik çalışmalar yaparak Gerontoloji Bilimine ulusal ve uluslar arası alanda dünya standartlarında katkı sağlamak.

Vizyonumuz: 
Toplumsal yaşlanmanın sosyal, politik, ekonomik, psikolojik ve tıbbi düzlemlerindeki sonuçlarını bir bütün olarak görerek toplumun değişim sürecine hazırlıklı olmasını sağlamak. Bilimsel teorik ve pratik çalışmalar ışığında uluslar arası işbirliğine önem vererek hedeflerine ulaşmaktır.

Gerontoloji'nin Tarihi

Gerontoloji'nin kısa tarihçesi:

Bilimsel Gerontolojinin ilk dönemlerinde (1. Dünya Savaşı sonrası), öncelikle yaşlanmanın biyolojik boyutları incelenmiştir. 2. Dünya Savaşı’nın ardından sosyal ve psikolojik boyutlarının incelenmesine öncelik verilmiştir. Bugün sosyal, psikolojik, biyolojik ve tıbbi perspektiflerin yanı sıra, yaşlanma olgusu aynı zamanda felsefi, kültürel, tarihsel, teolojik ve ekolojik olmak üzere daha pek çok düzlemde araştırılmaktadır Gerontososyoloji, Gerontopsikoloji, Gerontopsikiyatri gibi yeni bilim kolları ortaya da çıkmıştır. Farklı bilim kolları, kendi alanlarında ve kendi yöntemleriyle yaşlanma olgusunu inceleyip açıklamaya çalışmaktadır. Gerontoloji, bu bilgilerden hareket ederek, yaşlanma süreçlerine müdahale edebilmenin yollarını aramaktadır. Bu yüzden bilimler arası bilim dalı olarak kendini tanımlamaktadır.  

Gerontolojinin tarihçesiyle ilgili bilgiler Prof. Hans-Werner Wahl (2004) tarafından derlenmiştir (Bkz. Wahl, H.-W. (2004): Entwicklung gerontologischer Forschung, (Pp. 29-48). In A. Kruse & M. Martin (Ed.), Enzyklopädie  der Gerontologie. Bern et. al.: Huber).

1920 – 1945 Yılları:

Gerontoloji ABD’de ortaya çıkmıştır, sonra Avrupa’ya ve diğer ülkelere yayılmıştır. Günümüzde endüstri ülkelerinin hepsi Gerontolojinin bilgi ve bulgularını kullanarak, yaşlılara yönelik sosyal politikalarını tasarlamakta ve gelecekle ilişkili öngörülerden hareket ederek, kuşaklararası iyi ilişkilerin kalıcı olmasını sağlamaya çalismaktadirlar.

• 1920: ABD’de Yerkes, 18-60 yaşları arasındaki erkeklerde zeka gelişimiyle ilgili araştırmasını yayınladı.
• 1926: Rusya’da Pawlow, genç ve yaşlı köpeklerin ögrenme yetenekleriyle ilgili araştırmasını yayınladı.
• 1927: Japonya’da Tachibana, “japanese Journal of Psychology” dergisinde yaşlanmayla ilişkili psikolojik bulgularını yayınladı.
• 1928: ABD’de Miles, Stanford Üniversitesi’nde yetişkin insanlarda zeka gelişimiyle ilgili araştırmalarına başladı.
• 1934: Japonya’da Kirihara, 25.000 işçi üzerinde yaptığı zeka gelişimiyle ilgili araştırmalarının sonuçlarını açıkladı.
• 1940: ABD’de Chicago Üniversitesi’nde “Committee of Human Developmen” kuruldu Bu komitede örnegin Havighurst, Neugarten, Shanas gibi bilim adamları yer aldılar.
• 1941: ABD’de Shock, “national Institutes of Health” bünyesinde kurulan “Gerontological Unit” başkanlığına getirildi.
• 1942: ABD’de “American Society o Geriatrics” kuruldu. 1945: ABD’de “Gerontological Society” kuruldu.

1946 – 1960 Yılları:

• 1946: ABD’de GSA’nın organı olan “Journal of Gerontology” dergisi yayınlandı. İngiltere’de “Nuffield Unit for Research into Problems of Ageing” kuruldu.

Gerontolog Kimdir?

Yaşlı ile ilgili kurumların (huzurevleri, bakımevleri, rehabilitasyon merkezleri, hastanelerin ilgili bölümleri, gündüz bakım evleri vb.) yaşlıya yönelik hizmetleri  belirleme, kontrol etme, planlama, organizasyon yapma, yürütme, işletmeci, danışman ve idari birimlerinde insan kaynakları, muhasebe,  kalite  ve satın alma ile ilgili alanlarda üst yönetim işlevlerini yerine getiren kişidir.

Gerontolog Nerelerde ve Nasıl Çalışır?

Genellikle bakım ve huzur evleri, hastaneler, rehabilitasyon merkezleri, sağlık kuruluşları vb. içerisinde kendileri için tahsis edilen ofislerde, bol ışıklı ve temiz ortamlarda çalışırlar. Vardiyalı çalışmaları ya da çok özel çalışma gerektiren durumlar hariç nöbet tutmaları söz konusu değildir.  Çalıştıkları bölümlerde görevli idari personelle, çalıştığı kuruma mal ve hizmet satan ya da mal veya hizmeti alan kurum, kuruluş  ve her tür tüzel kişilik temsilcileriyle, özellikle huzurevleri ve bakım evleri içinde olmaları nedeniyle de yaşlı, bakıcı, doktor,  hemşire ve yaşlı yakınları ile iletişim ve işbirliği halindedirler. Gerontologlar; üniversitelerde, hastanelerde,  resmi ve özel bakımevleri ve huzur evleri, kamu sağlık kuruluşlarının yaşlı servislerinde, sosyal hizmet kurumlarında, rehabilitasyon merkezlerinde, gündüz bakım evlerinde, sigorta şirketlerinde, turizm sektöründe, yaşlı dinlenme evlerinde ve evde bakım hizmeti veren özel kuruluşlarda görev yapar.

Gerontolog Ne Yapar?

• Yaşlılarla olumlu iletişim kurmak, işletme yöneticiliği yapmak, mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmek,
• Bakım ve rehabilitasyon uygulamalarını denetlemek,
• Aktivite uygulamalarını planlamak ve yürütülmesini sağlamak, kayıt/arşiv/rapor tutmak,
• Yaşlılıkla ilgili niteliksel ve niceliksel araştırma yapmak, sosyal    politikalar üretmek ve mesleki gelişime katkıda bulunmak,
• Yaşlı bireylerin sosyal yönden desteklenmeleri ve özgüvenlerini  kazanmaları için uğraş terapi programları planlamak, uygulamak, katılımı sağlamak ve yürütmek,
• Yaşlılar birbirleriyle ve toplumla olan iletişimlerinin artırılmasına yardımcı olmak, kuşaklararası çatışmanın önüne geçmek,
• Yetişkin pedagojisi konusunda kendini yetiştirmek,
• Yaşlıya ve yaşlı yakınlarına bunama, Alzheimer konusunda danışmanlık yapmak,
• Sosyal ve fiziksel rehabilitasyona gereksinimi olan yaşlılara plan programları hazırlamak uygulanmak, yürütmek,
• Yaşlılarla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarında bilirkişi olarak görev yapmak, rapor hazırlamak,
• Yaşlılara yapılan huzurevleri, gündüz bakım evleri, rehabilitasyon merkezleri vb. denetiminde bilirkişi olmak,
• Yaşlılara yönelik devlet politikalarının hazırlanması ve uygulanması,
• Sosyal bakım sigortası ile ilgili olarak sosyal güvenlik politikaların hazırlanması ve uygulanması.

Gerontolog Mesleğin Gerektirdiği Özellikler Nelerdir?

• Sır saklayabilen, düzgün ve akıcı bir dille Türkçe ve birden fazla yabancı dil konuşabilen ,
• Problemler karşısında çabuk ve doğru karar verebilen, kararlı, açık fikirli ve tartışma yeteneğine sahip,
• İletişim yeteneği gelişmiş ve liderlik vasıfları olan,
• Algılama gücü gelişmiş ve sorunları çözme yeteneği olan,
• Ruhsal engeli olmayan, yaşlı ve yakınlarıyla empati   kurabilen ve onların duygu düşüncelerini anlayabilen, 
• Sorumluluk sahibi,işbirliğine ve kişisel gelişime açık,
• Bir işi planlayabilen ve uygulamaya koyabilen, 
• Kişisel ve toplumsal sorunlara derin ilgi duyan kimseler olmalıdır.

Gerontoloji Eğitimi

Türkiye’de kendisine ait binası bulunan tek bölüm olan Gerontoloji Bölümü, binasının yan tarafına hayırsever iş adamlarının katkılarıyla yapılacak olan Alzheimer Bakım Merkezi binasını ve Ölüm Refakat Evi(ÖRE) binasını yapıma kararı da almıştır. Bölümümüz buralarda  öğrencilerine uygulamalı ders olanağını da sunmayı amaçlamaktadır. 

Gerontoloji bilimi teorik bilgilerle yetinmeyip uygulama alanında da etkisini hissettirmektedir. Dolayısıyla eğitimi de sadece teorik değil uygulamalıdır. Eğitim süresince öğrenciler zaman zaman hastane ziyaretleri yapmakta ve yaşlı hastaları yakından görebilmektedir. Ayrıca eğitimin 3. yılında öğrencilerden bir kurumda staj yapmaları beklenir. Bilimsel araştırmanın teorik bilgilerini alan öğrenciler sahaya çıkarak bilgilerini pekiştirmektedir.

Gerontoloji eğitiminde temel olan anatomi, fizyoloji, biyoloji, araştırma yönetim ve teknikleri, ekonomi, sosyoloji, sosyal antropoloji, psikoloji gibi dersler, insan ihtiyaçlarına ve sosyal sorunlarına bir anlayış kazandırmak amacıyla ilk iki yılda verilir. Daha sonraki yıllarda Gerontolojiye Giriş, Demografi, Yaşlılık Psikolojisi, Araştırma Tekniklerine Giriş, Yaşlı Sağlığı, Yaşlanma Biyolojisi ve Genetik, Yaşlılık Sosyolojisi, Sosyal Bilimlerde İstatistik, Yönetim Psikolojisi ve Personel Yönetimi, Yaşlılık ve Bakım Hizmetleri, Sosyo-Lengüistiğe Giriş, Yazım Teknikleri, Aile Hekimliği ve Gerontoloji, Sosyal Bakım Modelleri, Ev Kazaları ve Engellilik, Personel Yönetimi ve Liderlik, Yaşlılık ve Fiziksel Aktivite, Çevre Sosyolojisi gibi Gerontoloji’nin kapsamına giren dersler okutulur.

Öğrenciler dördüncü sınıfta bir öğretim üyesinin yönetimi altında kişi veya grup olarak gerontoloji alanında bir araştırma yaparlar. Öğrenciler araştırma, kuram, yöntem ve tekniklerinde gerekli eğitimi alırlar ve araştırma sürecini uygulamayı öğrenirler. Bu araştırmada başarılı olamayanlar mezun olamazlar.

Gerontoloji'nin Diğer Bilimlerle İlgisi

Geriatri: 
Tıbbın alt kollarından biri olan Geriatri,bir taraftan yaşlı hastaların özel problemlerine çareler ararken diğer taraftan yaşlıların rehabilitasyonu ve tedavileriyle ilgilenmektedir.Örneğin biyolojik yaşlanma ile ilgilenen bilim adamları, bunun ardında genetik faktörlerin yatıp yatmadığı sorusunun cevaplarını aramaktadır. 

Gerontopsikoloji: 
Psikolojinin alt kolu olan Gerontopsikoloji,yaşlanma sürecinde oluşan psişik kayıplar ve gelişmeleri tespit etmektedir.Özellikle yaşlanma sürecinde zeka yeteneklerinde meydana gelen değişimlerle ilgili bulgularla Geriatriye katkıda bulunmuştur.

Gerontososyoloji: 
Sosyolojinin alt kolu olarak ortaya çıkan Gerontososyoloji; Yaşlılık Sosyolojisi ve Yaşlanmanın Sosyolojisi olarak iki kola ayrılmaktadır.Bunlar toplumsal sosyal yapıların strüktürlerini analiz etmektedir ve yaşlıların yaşam koşullarını belirlemektedirler. Yaşlanmanın Sosyolojisi, son yıllarda yaşlılık politikaları ve uygulama alanlarında yoğun çalışmalar yapmaktadır.

Serbest Zaman Pedagojisi: 
Serbest Zaman Pedagojisinin yaşlılarla ilgilenmeye başlamasının temel nedeni, bir taraftan yaşlılar çoğalırken diğer taraftan erken yaşlarda çalışma yaşamından ayrılma eğiliminin ortaya çıkmasıdır.Önümüzdeki yıllarda Türkiye’de de ekonomik ve sağlık durumu iyi olan yaşlıların sayısı artacaktır.Öte yandan yabancı turistlerin ortalama yaşı da giderek yükselecektir.Bu yaş grubu için özel motivasyon programları birçok ülkede uygulanmaktadır.Üçüncü Yaş Turizmi,      gerontologlar için de ilginç bir çalışma alanı olacaktır. 

Gerontopsikiatri: 
Yaşlılar arasında en hızlı çoğalan kesimin, yaşı 80’nin üzerindekiler olduğu görülmektedir (ileri yaşlılık olgusu). Buna bağlı olarak yaşlı psikiyatrik hasta sayısı da giderek artmaktadır.

İş Bulma Olanakları

Önemi ve etkinliği giderek artan bir meslek olduğundan iş bulma olanağı oldukça geniştir. Özellikle huzurevleri ve bakım evlerinde artan yaşlılara yönelik ihtiyacını karşılayacak yeni bir sektördür. Ülkemizde yaşlı bireyin sağlık-sosyal güvencesine yönelik yasal ve kurumsal destekler oldukça yetersizdir. Bu kurumlar nitel ve nicel özellikleri ile ülkemiz yaşlı ve de sağlık sorunları olan popülasyona hizmet vermekte oldukça yetersizdir. Geçmişimiz ve de geleceğimiz olan yaşlılarımızın ilgi ve güvene gereksinimi vardır. Yetişkinimizi emekliliğe, menopoza, andropoza, kayıplara hazırlayan kısacası sağlıklı ve mutlu yaşlılığa hazırlayan ve onların üretkenliklerini sürdürmelerine yardımcı olacak meslek elemanlarına ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. 

Gerontologlar, psikolojik, bedensel, manevi ve sosyal kayıpların yaşandığı yaşamın üçüncü dönemindeki ana ve babalarımızın, erken emekliye ayrılan çalışanlarımızın yaşlılığa hazırlanmasını, sorunları ile baş edebilmesini öğrenmelerini, yaşam sevincini ve üretkenliğini sürdürmelerini ve yaşama onurlu bir şekilde devam etmelerini sağlarlar.

Gerontoloji Bölümü öğrencilerine %100 iş garantisi olanağı sunmaktadır. Bir çok alanda Gerontologlara ihtiyaç duyulmaktadır fakat Türkiye’ de bölüm başkanımız Prof. Dr. İsmail Tufan dışında Gerontolog bulunmamaktadır. Bu iş imkanını arttırmaktadır. Bunun yanı sıra Gerontolog’a ihtiyacın artması donanımlı Gerontolog yetiştirecek akademik personel ihtiyacını da doğurmaktadır.Dolayısıyla Gerontoloji Bölümü öğrencileri için akademik kariyer imkanı oldukça yüksektir. Lisans eğitimini başarıyla tamamlayan öğrenciler yüksek lisans ve doktora yaparak öğretim üyesi olabilirler.

Gerontologlar; üniversitelerde,hastanelerde,  resmi ve özel bakımevleri ve huzur evleri, kamu sağlık kuruluşlarının yaşlı servislerinde, sosyal hizmet kurumlarında, rehabilitasyon merkezlerinde, gündüz bakım evlerinde, sigorta şirketlerinde, turizm sektöründe yaşlı dinlenme evlerinde ve evde bakım hizmeti veren özel kuruluşlarda görev yapar.

Gerontoloji Bölümü'nün Önemi ve Puanı

Bölüm Türkiye’ de ilk ve tek olması özelliğiyle iş bulma imkanı oldukça yüksektir. Özellikle yaşlı birey sayısında ki artış, daha uzun yaşam beklentisi, yaşlılık ve yaşlanma süreçlerinin daha sağlıklı, dinamik, zinde geçirilmesi isteği Gerontoloji’nin önemini ve Gerontoloji’ye olan ihtiyacı arttırmıştır. Öğrencilerine %100 iş imkanı sunan Gerontoloji Bölümü MF-3 puan türüyle öğrenci almakta ve yüksek puanlı öğrencileri bünyesine almayı hedeflemektedir. MF-3 puan türünde 450 taban puanı kendisine alt limit olarak belirleyen Gerontoloji Bölümü bu hedefine ulaşma yolunda büyük adımlar atmıştır ve Türkiye’de ilkleri gerçekleştirmeye devam etmektedir.Gereği bu denli fazla olan bir meslekte açık bir zihne, araştırmacı bir ruha, insanlara saygı ve sevgi duyan bir iç dünyaya sahip olunması, topluma fayda sağlayacak bilgiler ve sosyal politikalar üretme isteği olması bu eksiklikleri daha kolay ve daha doğru yöntemlerle çözme hatta yeni sorunlar oluşmasını engelleme açısından oldukça önemlidir.

    
Gerontoloji Bölümü’ nden mezun olan bir öğrenci Gerontolog ünvanını alır ve imza yetkisine de sahiptir.

   

Gerontoloji  yine zoru başararak Meslekler Kanunu’na girmeyi başaran nadir mesleklerdendir.